Het preventieakkoord laat qua effectiviteit te wensen over, stelt het RIVM. Waar schort het aan?

Ondanks het rooksucces zal de staatssecretaris niet blij zijn met de analyse die het RIVM desgevraagd losliet op zijn magnum opus. Daarvoor beroept het kennisinstituut zich op eigen expertise en een pakket wetenschappelijke literatuur. Een groot Nederlands beleidsonderzoek over gezondheid uit 2016 is daarbij leidend. Daaruit blijkt welk beleid bewezen werkt om een samenleving gezonder te maken. Het RIVM kan zo zien hoe goed het preventieakkoord daarop scoort.

Eén ding is duidelijk: halve maatregelen hebben weinig effect. Precies dat laten de rigoureuze anti-rookmaatregelen zien. En precies daar gaat het mis wat drankgebruik en overgewicht betreft. Wetenschappers pleiten voor grote accijnsverhogingen voor alcohol, of anders wel voor beperking van verkooppunten en openingstijden daarvan. Wat overgewicht betreft zoeken wetenschappers het in een flinke suikertaks. Een variant op die suikertaks – suikervrije frisdranken goedkoper maken – leek een paar maanden geleden nog in het akkoord te komen, maar sneuvelde in de onderhandelingen. Zulke verregaande maatregelen liggen politiek gevoelig. Maar werken nu eenmaal het duidelijkst.

Met alleen informatie verschaffen over hoe slecht alcohol en overgewicht is, kom je er dus niet. Maar het kabinet heeft voorlichting en campagnes evenwel nodig om draagvlak te creëren voor zwaardere maatregelen. Vandaar dat het pakket aan rookmaatregelen ook campagnes bevat.

Dan zijn er ook nog wat zaken waarvan het nut nog niet hard is bewezen, maar waar dat bewijs wel voor wordt verwacht. Dat gaat bijvoorbeeld over schoolprogramma’s met aandacht voor weerbaarheid van jongeren. Hetzelfde geldt voor een verbod op tabaksreclame. Om dat bewijs straks misschien wél te hebben, adviseert het RIVM om het effect van die nu nog onbewezen ingrepen vooral goed in de peiling te krijgen de komende jaren.

Overgewicht